جۋىردا عانا ەلورداسىندا پرەزيدەنتتىڭ قاتىسۋىمەن مۇسىلماندار ءدىني باسقارماسى يمامدارىنىڭ III فورۋمى ءوتتى. اتالعان شارالاردىڭ بارلىعى قازاقستانداعى يسلامنىڭ قوعامنىڭ ورنىقتىلىعى تۇرعىسىنان وزىندىك مانگە يە ەكەنىن كورسەتتى.  سوندىقتان دا، وتكەن فورۋمنىڭ ءمانى جانە قمبد قىزمەتىنە قانداي وزگەرىستەر قاجەت دەگەن ساۋالدارعا بايلانىستى ءدىنتانۋشى اسىلبەك سنادينمەن بولعان سۇحباتتى وقىرمان نازارىنا ۇسىنامىز.

- يمامدار فورۋمىندا مينيستر داۋرەن اباەۆتىڭ ايتقان پىكىرلەرىنە قانداي باعا بەرەسىز؟

- راسىمەن داۋرەن اباەۆ فورۋمدا سويلەگەن سوزىندە قمبد-نىڭ اقپاراتتىق جۇمىسىنا بايلانىستى بىرنەشە ۇسىنىس ايتتى. جەكەلىكتە ول قمبد-نىڭ اعارتۋشىلىق جۇمىسىنىڭ بەلسەندى بولۋى قاجەت ەكەنىن ەرەكشە اتاپ ءوتتى، سونداي-اق، يمامداردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى بەلسەندىلىگى دە بار. قر 2011 جىلعى «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر» تۋرالى زاڭى قابىلدانعاننان كەيىن بارلىق ءدىني ناسيحاتتار الەۋمەتتىك جەلىگە اۋىسقانى جاسىرىن ەمەس، ونىڭ ىشىندە ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردا بار. بۇگىنگى تاڭدا الەۋمەتتىك جەلى پلاتفورماسى جاستار ءۇشىن ءدىني ماتەريالداردى ىزدەيتىن ورىنعا اينالدى، ونىڭ ىشىندە يسلامعا قاتىستى داۋلى ماسەلەلەردى اتاپ وتپەسكە بولمايدى. وكىنىشكە وراي دەتسترۋكتيۆتى اعىمداردىڭ كونتەنتتەرى جەلى دە باسىمدىلىققا يە، ال يمامدارىمىزدىڭ ينتەرنەتتەگى بەلسەندىلىگى - ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى مەملەكەتتىك ۇيىمداردىڭ كۇرەسىنە پروفيلاكتيكالىق كومەگىن تيگىزەر ەدى. ەڭ باستىسى جەلىدەن ءدىني ءبىلىم ىزدەگەن جاستار اقپاراتتى سەنىمدى دەرەككوزدەردەن الادى.

- جاڭا بۋىن يمامدار كورپۋسىن قالىپتاستىرۋ دەگەنىمىز نەنى بىلدىرەدى؟

- ءبىز مىنانى ءتۇسىنۋ كەرەكپىز، ءدىني جاعدايدىڭ وزگەرۋى، دىنگە سەنۋشىلەر سۇرانىسىنىڭ جوعارىلاۋى، سونىمەن قوسا، اعىمداعى ماسەلەلەر يمامدار كورپۋسىنىڭ ۇنەمى جاڭارىپ، دامىپ وتىرعانىن قاجەت ەتەدى. تاۋەلسىزدىك العالى بەرى يمامداردىڭ كاسىبيلىگىن ارتتىرۋدا وراسان جۇمىستار اتقارىلدى، قازىرگى تاڭدا «نۇر-مۇباراك» ەگيپەت يسلام ۋنيۆەرسيتەتى تۇلەكتەرى وبلىستارداعى يمامدار شتاتىن بەلسەندى تۇردە تولىقتىرۋدا، يمامدار روتاتسياسىنىڭ قابىلدانۋى ايماقتارداعى كەز كەلگەن ماسەلەنى شەشۋگە ىقپال ەتەدى. ءدىني بىلىممەن قاتار، زاماناۋي عىلىم سالالارىن مەڭگەرگەن مودەرن-يمامدار شتاتىنىڭ قالىپتاسۋى ۋاقىتتىڭ تالابى. ءبىر شەتىنەن بۇل شەتەلدە ءبىلىم العان دەتسترۋكتيۆتى اعىم ناسيحاتشىلارىنا قارسى تۇرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى، ال ولاردىڭ اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى پايدالانۋى جاستارمەن جۇمىستى جاقسارتادى.

- جالپى، ءدىن وكىلدەرىنىڭ بۇنداي باس قوسۋلارى قوعام ءۇشىن قانشالىق ماڭىزدى؟ نەمەسە، فورۋمنىڭ باستى ەرەكشەلىگى نەدە؟

-تاجىربيە كورسەتىپ وتىرعانداي، مۇنداي ءدىني فورۋمدار كەزىندە ستراتەگيالىق قۇجاتتاردىڭ قابىلدانۋى جۇزەگە اسادى. قمبد رەسپۋبليكالىق III يمامدار فورۋمى دا بۇل ۇردىستەن تىس قالمادى. اتاپ ايتسام، فورۋمدا ءماتىننىڭ ايتىلۋ ءتۇرلى بولماس ءۇشىن ءدىني جورالعىلاردى ءبىرتۇتاس ەتىپ بەكىتۋ ۇسىنىلدى. بۇل 45 ءدىني جورالعىعا تولىقتاي تۇسىنىك بەرىلگەن وتە ماڭىزدى قۇجات. ونىڭ ۇستىنە، يمامداردىڭ لاۋازىمىنا قاتىستى قۇجاتتار مەن قازاقستان مۇسىلماندارىنىڭ رۋحاني پلاتفورماسى «جەتى رۋحاني قازىق» تۇعىرناماسى قابىلداندى. مۇنداي قۇجاتتاردىڭ قابىلدانۋى قمبد جۇمىسىنىڭ بەلسەندى بولۋىندا ماڭىزدى ءرول اتقارادى دەپ ويلايمىن.

- قمبد-نىڭ قازىرگى باستامالارىن قالاي باعالايسىز؟

- قمبد-نىڭ جاقسى باستامالارىنىڭ ءبىرى – «اقساقالدار ينستيتۋتىن» قايتا قالىپتاستىرۋ. ءدىني باسقارمانىڭ حابارلاۋىنشا، وبلىستاعى مەشىتتەردە مۇنداي كەڭەستەر جۇمىس ىستەپ جاتىر. اتالعان كەڭەستىڭ ماڭىزدىلىعى جاس ۇرپاقتى تاربيەلەۋدەگى قوسىمشا قۇرال بولۋىندا، دەگەنمەن ناتيجەنىڭ بۇدان جوعارى بولۋى ءۇشىن ونىڭ قوعامداعى ءرولىن كوبىرەك ناسيحاتتاۋ كەرەك، ونىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى اتقارۋ ۇيىمدارى تاراپىنان دا قولداۋ قاجەت.

قمبد-نىڭ ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدەگى اقپاراتتىق-ءتۇسىندىرۋ توپتارىن قۇرۋداعى پروفيلاكتيكالىق ءرولىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اتاپ وتكىم كەلەدى. ونىڭ ىشىندە ءورىستىلدى اۋديتوريالارعا باعىتتالعاندار دا بار، سونىمەن قاتار، ايماقتارداعى تۇرمەلەردە ەكسترەميزم مەن تەرروريزمدى ناسيحاتتاعانى ءۇشىن جازاسىن وتەپ جاتقاندارمەن جۇرگىزىلىپ جاتقان وڭالتۋ جۇمىستارىنا دا بەلسەندى قاتىسۋدا. جانە اتالعان جۇمىستاردىڭ بارلىعى دەرلىك تەگىن جۇرگىزىلۋدە. رات سالاسىنداعى جۇمىستاردىڭ ەسەبى جوعارى ءمۇفتيدىڭ قاتىسۋىمەن بولاتىن ەسەپتى كونفەرەنتسيالاردا تىڭدالادى. سول سەبەپتى ءدىنتانۋشىلاردىڭ IX فورۋمىندا جوعارى ءمۇفتيدىڭ مۇمكىندىك بولسا وڭالتۋ جۇمىستارىنا قاتىساتىن قمبد تەولوگتارىنىڭ قىزمەتىنە قارجى ءبولۋدى قاراستىرۋدى ۇسىنعانى اقىلعا قونىمدى.

مەنىڭ شە، بۇل وتە دۇرىس يدەيا. قمبد يمامدارىنىڭ قاتىسۋىمەن بولاتىن پروفيلاكتيكالىق، رەابيليتاتسيالىق جۇمىستاردىڭ كوپشىلىگى دەرلىك تەگىن جۇرگىزىلەدى. حالىقپەن جۇرگىزىلىپ جاتقان اقپاراتتىق ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىنە قاراماستان، قمبد-نىڭ ينتەرنەت كەڭىستىگىندەگى كونترپروپاگاندالىق جۇمىستارى جوقتىڭ قاسى. ال ءبىر عانا «ۆكونتاكتە» جەلىسىندەگى يسلام تۋرالى اقپارات تاراتاتىن توپتار، جەلىدەگى كانالداردىڭ كوپشىلىگى سالافيت باعىتىن ۇستانعاندارعا تيەسىلى.

بۇگىنگى تاڭدا قمبد-نىڭ الەۋمەتتىك جەلىدە ءوز جۇمىستارىن ناسيحاتتاۋعا قاتىستى اقپاراتتىق رەسۋرستارى جانە اتالعان جۇمىستى ۇيىمداستىرۋداعى كادرلىق مۇمكىندىگى وراسان زور. اسىرەسە جاستارعا ءداستۇرلى يسلامدى ناسيحاتتايتىن ارنالار مەن توپتار اشۋ، ونىڭ ىشىندە ورىس تىلىندەگى اقپاراتتارعا باسىمدىلىق بەرسە، سالافيتتىك كانالداردىڭ اسەرىنە توسقاۋىل بولاتىن ەدى. سونىمەن قوسا ءبىلىمى مەن دارىنى جاعىنان شەتەلدىك ارىپتەستەرىنەن كەم تۇسپەيتىن ءبىزدىڭ يمامدارىمىز بەن تەولوگتارىمىزدىڭ كەڭىنەن تانىلۋىنا جول اشادى. ايتا كەتەتىنى، قمبد-نىڭ باق-تا جانە الەۋمەتتىك جەلىدە ءوز جۇمىستارىنا باسىمدىلىق بەرۋى تۋرالى باستامانى مينيستر داۋرەن اباەۆتىڭ ءوزى ۇسىندى.

سۇقباتتاسقان: سەرىكبول ءبىلالوۆ

“The Qazaq Times”