ءححى عاسىردىڭ العاشقى شيرەگىندەگى ەڭ ءىرى نارازىلىقتىڭ ءبىرى گونكونگ تولقۋىن كوزبەن كورگەن سونداعى قازاق ستۋدەنتتەرىنەن سۇحبات ۇسىنامىز. قر ءسىم-ءنىڭ ارنايى وپەراتسياسىمەن ەلگە ورالعان ايجان مەن عالىم قازىر وقۋىن ونلاين تۇردە جالعاستىرۋدا.
قىلمىستىق ىسكە كۇدىكتى سانالعانداردى قىتايعا ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭ جوباسى جازدىڭ باسىنان بەرى گونكونگ حالقىن دۇرلىكتىرىپ، قارسىلىق اكتسيالارعا شىعۋعا تۇرتكى بولدى. نارازىلار وسى قۇجاتتاردى ديسسسيدەنتتەر مەن ناقاق سوتتالعانداردى قىتاي سوتىنىڭ قولىنا بەرۋ ءۇشىن پايدالانۋى مۇمكىن دەپ سانايدى. سوڭعى كەزدەرى زاڭ جوباسىنا قارسىلىقتان باستالعان دەمونستارتيۆتى تولقۋلار قىتايدان گونكونگتىڭ ەگەمەندىگىن قورعاۋ دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرىلىپ، نارازىلىق ۇدەي ءتۇستى.
بۇعان دەيىن قر ءسىم مەن گونكونگتاعى قازاقستان ەلشىلىگى جارتى جىلعا جۋىق نارازىلىق اكتسياسىنان كوز اشپاعان گونكونگقا باراتىن ازاماتتارعا بىرنەشە مارتە ەسكەرتۋ حابارلاماسىن جاساپ، جادناما ۇسىنعان بولاتىن. اپتا باسىنان بەرى، قاراشانىڭ 18-22-ءسى ارالىعىندا قازاقستاننىڭ ءسىم گونكونگتاعى دەسترۋتيۆتى سيپات الىپ، ورشىگەن قاقتىعىستاردان سوڭ ونداعى قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردى قايتاردى. ۆەدومستۆو 208 ستۋدەنتتىڭ ەلگە جەتكىزىلگەنىن، ءالى الدا باسقا دا ستۋدەنتتەردى قايتارۋعا قامدانىپ جاتقانىن حابارلاعان. بىراق ءدال سول كۇنى گونكونگتىق پوليتسيا باپتيستەر ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى قازاقستاندىق ابىلقايىر نۇقپيدى ۇستاعانى تۋرالى اقپارات تارادى. گونكونگتان ورالعان قازاق ستۋدەنتتەرىمەن سۇحباتتاسىپ كوردىك.
گونكونگ ورتالىعىنا نارازىلىققا شىققان تۇرعىندار. 12 قاراشا 2019 جىل. فوتو: Studio Incendo
«ەكى جۇيەدەگى ءبىر ەلدىڭ» باسىنا تۋعان كۇن
شەتەلدىك جوو-نىڭ گرانتىمەن ءبىلىم الىپ جاتقان ايجان قۇرمان (كەيىپكەردىڭ وتىنىشىمەن ەسىمى وزگەرتىلىپ بەرىلدى – رەد.) قىتايدىڭ «و باستا ۇلىبريتانيامەن جاساسقان دەكلاراتسيانىڭ قاعيدالارىن بۇزىپ جاتقانىن سەزىپ، ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭعا قارسى شەرۋگە شىققانىن» ايتادى. «دەسە دە كوپ ۇزاماي ەرەۋىلشىلەردى تاراتۋ ءۇشىن پوليتسيا كوز جاساۋراتقىش گاز قۇرالىن، سۋ زەڭبىرەكتەرىن، بۇرشاق دوربالارىن قولدانا باستادى»، – دەيدى ول.
ءوزىنىڭ اتىن اتاماۋىن سۇراعان عالىم ادامباەۆ (كەيىپكەردىڭ وتىنىشىمەن ەسىمى وزگەرتىلىپ بەرىلدى – رەد.) «ءبارى ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭعا قارسى بەيبىت شەرۋدەن باستالدى» دەپ ەسىنە الدى. ستۋدەنت عالىم:
– ءبىر ساتتە 8 ميلليون تۇرعىنى بار شاھاردىڭ 2 ميلليونى ورتالىق كوشەلەرگە شىعىپ، ءوزىنىڭ نارازىلىعىن شەرۋ ارقىلى بىلدىرگەن. ءبىر قىزىعى، ەش قاقتىعىسسىز بەيبىت تۇردە ءوتتى، ءتىپتى قالىڭ توپتىڭ اراسىندا جەدەل جاردەم كولىكتەرى ەركىن قوزعالدى. وكىنىشكە وراي، باسى تىنىش بولعانىمەن، اياعى بارريكادالىق قاقتىعىسقا ۇلاستى، – دەيدى.
ەكستراديتسيالاۋعا قارسى نارازىلىق ناۋرىزدا باستالعان. 30 ناۋرىز 2019 جىل. فوتو: Harry Wai/NurPhoto
گونكونگ جۇرتىن جارتى جىل كوشەگە شىعارعان 5 سەبەپ
تەحنيكالىق سالادا ءبىلىم الىپ جۇرگەن ايجاننىڭ سوزىنشە، نارازى گونكونگتىق قوعامنىڭ نەگىزگى بەس تالابى بار. مۇنى كۋاگەر ستۋدەنتتىڭ ءبىرى عالىم دا راستايدى. ولاردىڭ ايتۋى بويىنشا ءارى باق حابارلارىنا قاراعاندا، نەگىزگى تالاپتار مىناداي:
- زاڭ قابىلداۋ پروتسەسىنەن ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭدى كۇن تارتىبىنەن مۇلدەم الىپ تاستاۋ. نارازىلىقتار ناتيجەسىندە بۇل زاڭ جوباسى 23 قازان كۇشىن جويدى.
- قاماۋعا الىنعان بارلىق نارازىلاردى بوساتۋ ءارى اقتاۋ – راقىمشىلىق جاساۋ.
- بيلىكتىڭ نارازىلاردى «بۇلىكشى» (rioters) دەپ باعالاۋىن دوعارۋ.
- كۇشتىك قۇرىلىمداردىڭ قۇزىرەتى مەن پوليتسيانىڭ وكىلەتتىكتەرىن اسىرا پايدالانۋىنا قاتىستى بەيتاراپ تۇردە تاۋەلسىز تەرگەۋ جۇرگىزۋ.
- ايجان قۇرمان: ەشبىر ىقپالسىز، ءوز بەتىنشە باسشى تاڭداۋ قۇقىعى مەن جالپىعا ورتاق سايلاۋ قۇقىعىمەن قامتاماسىز ەتەتىن نەگىزگى زاڭ قابىلداۋ.
عالىم ادامباەۆ: قازىرگى ۇكىمەت باسى كەرري لامدى قىزمەتىنەن بوساتۋ جانە جالپى داۋىس بەرۋ قۇقىعىن ورناتۋ. بۇگىنگى تاڭدا گونكونگ ۇكىمەتباسىن قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى ءتورت جىل سايىن تاعايىندايدى.
گونكونگتا ەكستراديتسيا تۋرالى زاڭعا قارسى سانكتسيالانباعان ميتينگ. 9 ماۋسىم 2019 جىل. فوتو: Anthony Kwan/Getty
«قىتاي قولجاۋلىعىنا اينالعان گونكونگ پوليتسياسىنىڭ شەتىن ارەكەتتەرى»
ءدال وسى ءتارىزدى ايىپتاۋلار الەمدىك اقپارات كوزدەرىندە كەزىپ ءجۇر. مۇنداي دەرەكتەر نارازىلاردىڭ بەلسەندى توبى تاراپىنان كۇنبە-كۇن ارتىپ كەلەدى. الەم نازارىن اۋدارعان قىتاي ىشىندەگى ەرەكشە ايماقتا بولىپ جاتقان جاعداي تۋرالى ءارتۇرلى دەرەكتەر كەڭىنەن تاراۋدا. كەيبىر دەرەككوزدەرگە قاراعاندا، «پوليتسيا بىرنەشە مارتە ءباسپاسوز بەن دارىگەرلەرگە شابۋىلداۋ ارقىلى حالىقارالىق گۋماندىق زاڭداردى بۇزعان. ءتىپتى كوز جاساۋراتقىش گازدى كوزگە تاقاپ تۇرىپ قولدانعان كەزدەرى دە بولعان» كورىنەدى.
– سونداي وقيعانىڭ سالدارىنان ءبىر دارىگەر كوزىنەن ايىرىلعان بولاتىن. پوليتسيا وكىلدەرى كەيدە جابىق نىسانداردىڭ ىشىندە دە، مەترو ستانساسىندا نارازىلاردان باسقا تۋريستەر مەن قاراپايىم تۇرعىنداردىڭ بولعانىنا قاراماي، كوزدەن جاس اعىزاتىن گاز بالونىن قولداندى، – دەيدى الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىنىڭ ءبىرى.
نارازىلار «بەس اي ىشىندە پوليتسيا ەرەۋىلشىلەردى باسۋ ماقساتىندا بىرنەشە رەت كاسىبيلىككە جاتپايتىن ارەكەتتەرگە بارىپ، قاتىگەز ادىستەر قولداندى» دەيدى. ولار بۇعان بيىل 22 شىلدەگە قاراعان ءتۇنى يۋەن لونگ (Yuen Long) ستانتسياسىنداعى وقيعانى مىسالعا كەلتىرەدى. بەيبىت شەرۋدەن قايتىپ كەلە جاتقان نارازىلارعا اق كيىم كيىنگەن 100-گە تارتا قارۋلانعان ەر ادامداردان قۇرالعان بۇزاقىلار توبى توسىننان شابۋىل جاساعان. 999 قاۋىرت جەلىسىنە كەلىپ تۇسكەن مىڭداعان قوڭىراۋلارعا قاراماستان، پوليتسەيلەر وقيعا ورنىنا گانگستەرلەر كەتكەن سوڭ عانا جەتكەن. وقيعا سالدارىنان 45 شاقتى ەرەسەكتەر مەن بالالاردى، اياعى اۋىر ايەلدەر مەن قارتتار زارداپ شەككەن. جەرگىلىكتى جانە باتىس ءباسپاسوزى پوليتسيانىڭ ازاماتتاردى قورعاي الماۋىن قاتاڭ سىناعان ەدى.
ال عالىم ادامباەۆ «جۋىردا عانا گونكونگ عىلىم جانە تەحنولوگيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتى پوليتسيا قولىنان قازا تاپقانىن» ايتادى. سونىمەن بىرگە تاياۋدا قابىلدانعان جاڭا ەرەجەگە ساي كىسى جينالعان جەردە (30-دان استام) بەتپەردە تاعۋعا تىيىم سالىنعان. مۇنىڭ سەبەبى پروتەست ۇيىمداستىرۋشىلارىن تانۋعا باقىلاۋ كامەراسىنا مۇمكىندىك جاساۋ.
ءۇuen long مەترو ستانساسىندا بەيبىت تۇرعىندارعا جاسالعان شابۋىل. 22 شىلدە 2019 جىل. فوتو: todayonline
گونكونگ پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندەگى پروتەست كەزىندە پوليتسيانىڭ سۋ بورككىش كولىگى. 17 قاراشا 2019 جىل. فوتو: Miguel Candela/انادولى اگەنتتىگى
اتىشۋلى ەكستراديتسيالاۋ تۋرالى زاڭ قايدان تۋدى؟
«داۋدىڭ باسى تايۆاندىق جىگىتتىڭ جۇكتى جۇبايىن ءولتىرىپ، گونكونگقا قاشىپ كەلۋىنەن باستالعان بولاتىن» دەيدى عالىم. دۇنيەجۇزىلىك باق-تار 19 جاستاعى گونكونگتىق چەن تۋنتسزيا مەن 20 جاستاعى بويجەتكەن پۋن حيۋ-ۆين اراسىنداعى ماحابباتپەن باستالىپ، «وقىس ولىممەن» اياقتالعان «رومانتيكالىق ساپارىن» جارىسا جازدى.
بىلتىر اقپان ايىندا اۋليە ۆالەنتينا كۇنىنە وراي كوڭىل جاراستىرعان جۇپ تايۆانعا رومانتيكالىق ساپارعا اتتانادى. تايپەي قالاسىنىڭ Purple Garden Hotel قوناق ۇيىنە تۇراقتاعان جاستار اراسىندا داۋ تۋىپ، كەرىسىپ قالادى. پۋننىڭ وزىنەن ەمەس، باسقادان جۇكتى ەكەنىن ەستىگەن چەن قۇربىسىنا قول كوتەرگەن. سالدارىنان «وقىستا باسىمەن قۇلاعان» پۋن وقيعا ورنىندا كوز جۇمعان دەسەدى.
عالىم ادامباەۆ «تايۆان ۇكىمەتىنىڭ كۇدىكتى چەندى ەكستراديتسيالاۋىن سۇراتقان تالابىن گونكونگ بيلىگى كەرى قايتارعان. مۇنى گونكونگ ادامنىڭ بازالىق قۇقىقتارىنا قايشى كەلەدى دەپ ءتۇسىندىردى. وسى جاعدايدى جەلەۋ ەتكەن قىتاي ۇكىمەتى ءوزىنىڭ سۇرانىمىنا سايكەس گونكونگتان كەز كەلگەن ازماتتى ەكسراديتسيالاۋ تۋرالى قولقا سالدى. وسىلايشا ەل تۇرعىندارىنىڭ ەش پىكىرىنسىز زاڭ قابىلداعانىنا نارازى بولعان 2 ميلليون حالىق كوشەگە شىقتى»، – دەيدى.
گونكونگ ازاماتتارى چەن تۋنتسزيا (جىگىت) مەن پۋن حيۋ-ۆين (قىز). فوتو: New York Times
مىنەزدەمە: گونكونگ جۇرتى قانداي حالىق؟
ايجاننىڭ پىكىرىنشە، «گونكونگ تۇرعىندارى، ولاردىڭ شەتەلدىكتەرگە قارىم-قاتىناسى تاڭداندىرماي قويمايدى». ول «مۇنشالىق مەيىربان ءارى جاناشىر، كوپشىل جانداردى ءوز باسىم ءالى كەزدەستىرىپ كورمەگەن». گونكونگتا ەكىنشى جىل ءومىر ءسۇرىپ جاتقان كەيىپكەرىمىز:
– ۋنيۆەرسيتەتتە ءبارى ۇنەمى ءوزارا قۇرمەتپەن قارايدى ءارى كەز كەلگەن جاعدايدا قول ۇشىن سوزۋعا دايىن. گونكونگتىڭ جەرگىلىكتى ستۋدەنتتەرى مەن تۇرعىندارى ءوزارا نەمەسە شەتەلدىكتەرگە قارسى قاندايدا ءبىر كونفليكتىگە كەلگەنىن ەسىتكەن ەمەسپىن. ءتىپتى ەرەۋىل كەزىندە نارازىلار ىڭعايسىزدىق كەلتىرگەنى ءۇشىن كەشىرىم سۇراپ، شەرۋ وتەتىنىن ەسكەرتىپ قانا قويماي، قالىڭ توپتان تىس بارۋعا كەڭەس بەرەتىن. بىردە اياعىمدى وقىس قايىرىپ الدىم، سول مەزەت نارازىلاردىڭ ءبىرى كەلىپ كومەكتەسكەن ەدى، – دەيدى. سوندا جۇرگەنىنە بەس جىلدان اسقان عالىم ادامباەۆ تا جەرگىلىكتى تۇرعىنداردىڭ دوسپەيىل ءارى ءاردايىم كومەككە دايىن ەكەندىگىن ايتادى. ايجان قۇرمان «شەتەلدىك ستۋدەنت رەتىندە ءبىز ءبارىمىز اپوليتيك ءارى بەيتاراپ بولۋعا تىرىسامىز. شىنىن ايتقاندا، نارازىلىق تولقۋلارىنىڭ بىزگە ەشقانداي اسەرى بولعان جوق. قالادا ەمىن-ەركىن ءجۇرىپ-تۇردىق، كۇندەلىكتى وقۋ، كىتاپحانا-دۇكەن ارالاۋ ءتارىزدى... ءبىر نارسە بولىپ قالادى-اۋ دەگەن دە ۇرەي بولمادى»، – دەيدى. بۇگىنگى تاڭدا قىتايشىل اقپارات كوزدەرىندە گونكونگتىق دەمونسترانتتار باتىستىڭ نە اقش-تىڭ ارانداتۋى دەگەن ناسيحات كۇش الۋدا. بۇل جايىندا ايجان «كەيبىرەۋلەر ايتىپ جۇرگەندەي گونكونگتىقتار راديكال نە تەرروريست ەمەس، ولار جاي عانا ازاماتتىق ۇستانىمى بەرىك، ءوز قۇقىقتارىنىڭ ساقتالۋىن، بيلىكپەن ديالوگقا كەلۋدى قالايتىن بەلسەندىلەر» دەگەن ويدا.
ونىڭ ويىنشا، «گونكونگ ەڭ قاۋىپسىز جەرلەردىڭ ءبىرى بولدى جانە سولاي بولا دا بەرەدى».
گونكونگ جاستارى. فوتو: South China Morning Post
وتانعا ورالۋ – ۋنيۆەرسيتەتتەر ەسىگىن جاپقان كۇن
«كۇنى دۇيسەنبىگە دەيىن بىزدە ءبارى ورىنشا ەدى. 11 قاراشا ستۋدەنتتەر تاڭعى دارىسكە كەلگەن كەزدە ەرەۋىلشىلەر PolyU كامپۋسىنا (پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەت) بەكىنىپ، ولاردى قۋعان پوليتسيا جاپپاي كوز جاساۋراتقىش گاز پايدالاندى»، – دەپ، ەسكە الدى ايجان. ەلشىلىك ۇيىمداستىرعان قر ءسىم وپەراتسياسىمەن ەلگە جەتكىزىلگەن قازاق قىزى:
– گونكونگ ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە كوپتەگەن نارازىلىقتار وتۋىنەن بۇل اپتا كوپشىلىككە قيىنعا سوقتى. ماسەلەن، گونكونگ قالالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ (City University of Hong Kong) پوليتسيا بەس ايداعى 6000 گاز بالوننىڭ 1600-ءىن ءبىر تۇندە قولدانعان. كوز جاساۋراتاتىن گاز ستۋدەنتتەر جاتاقحاناسىنا دەيىن جەتكەن. PolyU-دا گازبەن بىرگە سۋ زەڭبىرەكتەرى مەن كەڭ دياپازونداعى اكۋستيكالىق قۇرىلعى قولداندىلدى، – دەيدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ۋنيۆەرسيتەتتىڭ جاتاقحاناسىنان شىقپاعان. ال جاتاقحاناسىنا گاز كىرگەن وزگە جوو-داعى قازاقستاندىق ستۋدەنتتەردى قازاقستان ەلشىلىگى ەۆاكۋاتسيالاپ، قوناقۇيگە ورنالاستىرعان. كونسۋلدىق Air Astana اۋەكومپانياسىمەن جەكە كەلىسىپ، ءبىزدى جاتاقحانادان اۋەجايعا دەيىن ارنايى اۆتوبۋسپەن جەتكىزىپ سالعان. ايجان، «ولارعا (ەلشىلىككە) ۇلكەن العىسىمدى بىلدىرەمىن» دەپ ريزاشىلىعىن تانىتتى.
نارازىلىق بىلدىرۋشىلەر گونكونگ پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ كامپۋسىندا وتىر. 18 قاراشا 2019 جىل. فوتو: Anthony Wallace/AFP
وقۋ جايى نە بولماق؟
بۇل تۋرالى ايجان نارازىلىق اكتسيالارى مەن كامپۋستاردىڭ بۇلىنۋىنە بايلانىستى سەگىز ۋنيۆەرسيتەتتىڭ بارلىعى وففلاين وقۋدى توقتاتقانىن ايتادى. «كەيبىرى وقۋىن ونلاين رەجيممەن جالعاستىرىپ جاتىر» ەكەن. گونكونگ پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتى (PolyU) ونلاين وقىتۋعا كوشتى. «وقۋ پروتسەسى ادەتتەگىدەي جالعاسۋدا، تاپسىرما-جوبالار تاپسىرىپ، الداعى قورىتىندى ەمتيحاندارعا دايىندالۋدامىز» دەيدى ول. ونلاين پلاتفورما قولجەتىمدى بولعاندىقتان، وعان وقۋدى قاشىقتىقتان جالعاستىرۋ ايتارلىقتاي قيىندىق تۋدىرماعان. عالىم ادامباەۆ «ەلگە ورالعاندار قاڭتارعا دەيىن ونلاين رەجيمدە وقۋىن جالعاستىرادى، قاڭتاردا كەلىپ ەمتيحاندارىن تاپسىرادى دا كەلەسى سەمەسترگە كوشەدى» دەيدى.
گونكونگ پوليتەحنيكالىق ۋنيۆەرسيتەتىندەگى كوپىرىندەگى نارازىلار مەن پوليتسيا قاقتىعىسىندا ورتەنگەن پوليتسيا كولىگى. 17 قاراشا 2019 جىل. فوتو: Anthony Kwan/Getty
گونكونگ تەگەۋىرىنى: كۋاگەرلەر كوزقاراسى
پىكىرىن ءانونيمدى تۇردە جاريالاۋىن سۇراعان عالىم نارازىلىققا ەكىۇشتى قارايدى. ول «ءبىر جاعىنان سوڭىنا دەيىن تاباندى قارسىلاسۋىنا قايران قالساق، ەكىنشى جاعىنان قاراپايىم ومىردە تۋىندايتىن ىڭعايسىزدىقتار ءۇشىن قىرىن قارادىق» دەيدى. ادامباەۆتىڭ ايتۋىنشا، «مەترو جەلىلەرىنە، ۋنيۆەرسيتەت اۋماعىنا، ماڭىزدى جولايرىقتارعا كەلتىرىلگەن زالالدى ولاردىڭ بەلسەندى ازاماتتىق پوزيتسياسى ەمەس، قاراپايىم ءۆانداليزمنىڭ كورىنىسى دەپ بىلەتىندەر دە بار». عالىم دۇنيەجۇزى كوز تىككەن گونكونگ تولقۋىنا قاتىستى:
– سوعان قاراماستان، نارازىلاردىڭ تالابىنىڭ ورىندى ەكەنىنە ەش كۇمان كەلتىرمەيمىز، سەبەبى قىتاي تاراپى گونكونگ ارنايى اكىمشىلىك اۋماعىنىڭ ىشكى ىستەرىنە ارالاسپايمىز دەگەن كەلىسىمىنە قارسى ارەكەت ەتۋدە. بۇل بىرىككەن كورولدىك داۋىرىنەن كەلە جاتقان زاڭدى ءجىتى قاداعالاۋ داستۇرىنە بەرىك گونكونگتىقتار ءۇشىن بارىپ تۇرعان ءتارتىپ بۇزۋشىلىق، – دەگەن پىكىردە.
كۇرمەۋى كوپ كۇردەلى تاقىرىپتىڭ تۇرلەنگەن ءتاپسىرى دە از ەمەس. ايجان«مەنىڭ كوزقاراسىم، گونكونگتا وتكەن ءارى بولىپ جاتقان بارلىق وقيعالار، اۋەجايداعى نارازىلىقتار مەن كامپۋس اۋماعىنداعى ۇرىستار – بەيبىت شەرۋلەردەگى ميلليونداعان ازاماتتىڭ تالابىن ەلەمەۋدىڭ سالدارىنان» دەپ سانايدى. عالىم دا جوعارىدا اتالعان «سەبەپتەردىڭ قوردالانۋى سوڭعى قاقتىعىسقا اكەلدى» دەيدى. عالىمنىڭ سوزىنشە، «گونكونگ بەيجىڭنەن ءبولىنۋدى قالايدى، بىراق قىتايدىڭ الپاۋىت كۇشىنىڭ كەسىرىنەن بۇعان سەنبەيدى».
وتانعا ورالعان قانداس بەيىمدەلۋى نەمەسە قانداستار مەن قازاقستانداعى ميگرانتتاردى اقپاراتتىق قولداۋ جانە الەۋمەتتىك بەيىمدەۋدىڭ مەديا-ستراتەگياسى
استانادا قالعان جاڭاوزەندىك جۇمىسسىزدار "قازمۇنايگاز" كەلىسسوزدى توقتاتىپ تاستادى دەيدى
فبر پەنتاگوننىڭ قۇپيا قۇجاتتارىنىڭ جاريالانۋىنا قاتىسى بار كۇدىكتىنى قامادى
كىناسىزدىك پرەزۋمپتسياسىن بۇزعان باس پروكۋروردى سەنات جاۋاپقا تارتا ما؟
ەرمۇرات باپي: مەملەكەتتەن جاناشىرلىق كورمەگەن حالىق بيلىككە تاسبۇيرەك بولادى