كورنەكى سۋرەت. فوتو: اشىق دەرەككوز

17 قىركۇيەك ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى 2 ميلليون قازاقستاندىققا ااك تاعايىندالعانىن، ونىڭ  40%-ىن كوپبالالى وتباسىلار قۇرايتىنىن مالىمدەدى. بۇل كورسەتكىشتەر قازاقستان حالقىنىڭ كەدەيلەنۋىن كورسەتەدى. ااك تاعايىندالعانعا دەيىن  1,7 ميلليون نەمەسە 9,3%  قازاقستاندىق كەدەيشىلىك شەگىنەن ءسال عانا ارتىق مولشەردەگى كۇنكورىس مينيمۋمىنان 6 مىڭ تەڭگەگە از اقشاعا كۇنەلتىپ كەلگەن.

ازاماتتىڭ تابىسى ۇكىمەت بەكىتكەن ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيى مولشەرلەمەسىنە جەتپەسە، وندا ونىڭ الەۋمەتتىك ساتۋسى كەدەي سيپاتىمەن باعالاناتىنى بەلگىلى. دەمەك، كەدەيشىلىك دەڭگەيى دەگەنىمىز ءوزىنىڭ ومىرلىك قاجەتتىلىكتەرىن قامتاماسىز ەتۋگە جاعدايىنىڭ جەتىسپەۋى نەمەسە نەگىزگى تۇرمىستىق قاجەتتەرىن قاناعاتتاندىرۋ مۇمكىندىكتەرىنىڭ بولماۋى. بىلتىر ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ەكس-ءمينيسترى ءمادينا ابىلقاسىموۆا قازاقستاندا كەدەيلىك شەگىن ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنە دەيىن كوتەرۋ قارالىپ جاتقانىن ايتىپ ەدى. قازىرگى تاڭدا رەسمي دەرەك بويىنشا كەدەيلىك شەگىندەگى ازاماتتاردىڭ تابىسى 15 991  تەڭگەنى نەمەسە ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنىڭ (2019 ج. تامىز ايى 31 982 ₸) 50%-ىن قۇرايدى.

الدىڭعى جىلى، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ قازاقستانداعى تۇراقتى وكىلى  اتو براۋن بۇۇ بەكىتكەن ستاندارتتارى نەگىزىندە قازاقستاندا كەدەيلەر ۇلەسى 19%-عا جەتتى دەپ دابىل قاعىپ ەدى. بۇل ءاربىر بەسىنشى قازاقستاندىق كەدەيشىلىكتە كۇن كەشۋدە دەگەن ءسوز.

وسىعان دەيىن بۇل تۋرالى ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتى گۇلنار يكسانوۆا:

– حالىقارالىق ەڭبەك ۇيىمىنىڭ ماماندارى كەدەيلىكتى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىمەن ەسەپتەيدى. ال بۇۇ ساراپشىلارىنىڭ پىكىرىنشە، ءار ادام كۇنىنە تەك 5 دوللار تاپسا، بۇل كەدەيلىك بولىپ ەسەپتەلەدى. ال بىزدەگى تابىس كورسەتكىشى 1,2 دوللاردان اسپايدى، – دەگەن بولاتىن.

بيىل اقپان ايىنداعى استانالىق الەۋمەتتىك وسال وتباسىندا بولعان تراگەديادان كەيىن باس كوتەرگەن قازاقستاندىقتار بيلىك جۇرگىزىپ وتىرعان الەۋمەتتىك ساياساتقا كوڭىلى تولمايتىنىن ايتىپ، ەلدىڭ ءار ايماعىندا ونداعان شەرۋ-جيىندار وتكىزگەن بولاتىن. ەكس-پرەزيدەنت ن.نازارباەۆ ىلە-شالا جىل باسىندا ساعىنتاەۆ باستاعان ۇكىمەتتى «حالىقتىڭ جاعدايىن جاقسارتا المادىڭدار» دەپ سىناپ، تاراتقان ەدى. سودان سوڭ ساۋىردەن باستاپ تۇرمىسى تومەن، تابىسى شاي-پۇلىنان ارتىلمايتىن وتباسىلاردىڭ ءار بالاسىنا ااك (اتاۋلى الەۋەمتتىك كومەك) تاعايىندالدى. زاڭناماعا سايكەس وتباسىنىڭ ءبىر ادامعا شاققانداعى ايلىق تابىسى 20 789  تەڭگەدەن اسپاسا، وتباسىعا اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەك تولەنەتىن بولىپ شەشىلدى.
بۇگىن ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگى وسى ۋاقىتقا دەين ااك 2 ملن 87 مىڭ 400 ادامعا (405 مىڭ 600 وتباسى) تاعايىندالعانىن مالىمدەدى. ونىڭ 62,4%-ى، ياعني 1 ملن 302 مىڭ 500-ءى – بالالار ەكەن.

قر ۆەدومستۆوسىنىڭ الەۋمەتتىك كومەك ساياساتىن دامىتۋ دەپارتامەنتى باسقارماسىنىڭ باسشىسى اياجان جانعابىلوۆا:

– ااك الاتىنداردىڭ شامامەن 40% كوپبالالى وتباسىلار (161,6 مىڭ وتباسى نەمەسە 1 ملن 71,6 مىڭ ادام) قۇرايدى. ااك الۋشىلاردىڭ ەڭ كوپ سانى ەلدىڭ وڭتۇستىك وڭىرلەرىنە كەلەدى، وندا بارلىق الۋشىلاردىڭ 67% استامى شوعىرلانعان. اعىمداعى جىلعى 16 قىركۇيەكتەگى جاعداي بويىنشا ااك-ءتى بەلسەندى الۋشىلاردىڭ سانى 335 مىڭ 200-دەن استام وتباسى نەمەسە 1 ميلليون 733 مىڭ ادام، ونىڭ ىشىندە 1 ميلليون 487 مىڭى – بالالار. سونداي-اق 2019 جىلى ااك تولەۋگە 204 ملرد 500 ملن تەڭگە كوزدەلگەن، ونىڭ 186 ملرد 100 ملن تەڭگەسى رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن جانە 18 ملرد 400 ملن تەڭگەسى جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەن. قازىرگە دەيىن 144 ملرد 300 ملن تەڭگە تولەندى»، – دەيدى.

جوعارىداعى اقپارلارعا قاراپ ماماندار قىمباتشىلىق كۇن ساناپ بۇيىرىنەن قىسقان قازاقستان حالقىنىڭ تەك «3%-ىنا عانا جۋىعى كەدەي» دەگەن رەسمي ستاتيستيكانىڭ جالعان  ەكەنىن ايتادى. 1 733 000 ازاماتتىڭ ايلىق تابىسى 20789 تەڭگەدەن اسپاعاندىقتان  جاڭا زاڭ بويىنشا 21 مىڭ تەڭگەلىك ااك بەرىلىپ جاتىر. دەمەك وسىنشا ادام كەدەيلەنە تۇسكەن دەگەن تۇجىرىم جاساۋعا بولادى. ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ 1 ساۋىردەگى دەرەگى بويىنشا قازاقستانداعى 18 447 628 ادامنىڭ 1 733 000-ىنىڭ ايلىق تابىسى ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىنەن دە  (2019 ج. ناۋرىز ايى بويىنشا 27 111 ₸) از بولعان. ياعني رەسمي ەسەپتەگى 3%-دىق كەدەي كونتينگەنتتەن بولەك ااك تاعايىندالعانعا دەيىن  2 ميلليونعا جۋىق نەمەسە 9,3%  قازاقستاندىق كۇنكورىس مينيمۋنىنان 6 مىڭ تەڭگەگە از اقشاعا كۇنەلتىپ كەلگەن.

بۇل ساناق ەل بولاشاعىنا الاڭداۋشىلىق تۋدىرارى ءسوزسىز. كۇنكورىس مينيمۋمى – كەدەيلىك دەڭگەيىنە اپارار اقىرعى قادام. 21 مىڭ تەڭگەلىك ااك-گى مۇقتاج بولۋ – 15 مىڭ تەڭگە كولەمىندەگى كەدەيلىك شەگىنە جاقىن كورسەتكىش. ايىنا بار-جوعى 15 مىڭ تەڭگە جاراتقان ادامدى كەدەي ەمەس، «ءسىڭىرى شىققان قۋ كەدەي» دەگەن ءجون بولار. كەدەيلىك دەڭگەيى كوتەرىلەر بولسا، ءالى تالاي قازاقستاندىق تىگەرگە تۇياعى جوق كەدەيلەر ساناتىنا ەنىپ كەتۋى مۇمكىن. بىراق  پايىزدىق كورسەتكىشتىڭ ۇلعايۋىنان جۇرەكسىنەتىن بيلىك مۇنى قولعا الا قويۋى ەكىتالاي. تاۋەلسىز ساراپشىلاردىڭ ايتۋىنشا، ەل ىشىندەگى نارازىلىقتىڭ ءورشي ءتۇسۋى، سينوفوبيانىڭ كۇشەيۋ سەبەبى دە الەۋمەتتىك تەڭسىزدىك، ءومىر ءسۇرۋ ستاندارتتارىنىڭ قىمباتتاپ، ورتاشا تابىستىڭ ورتايۋىنان. مەملەكەتتىك ەكونوميكانىڭ جۇرەگى ورتا تاپ تابىسىنىڭ كۇنكورىس دەڭگەيىنە دەيىن قۇلدىرۋى ۇلكەن قاتەرگە الىپ كەلەدى.

"The Qazaq Times"