وسىدان بەس جىل بۇرىن (2014 جىلدىڭ 17-ءشى شىلدە كۇنى) ۋكراينا اۋە كەڭىستىگىندە مalaysia Airlines  كومپانياسىنا تيەسىلى «بوينگ-777» ۇشاعى اپاتقا ۇشىراعان. سول ۋاقىتتان بەرى اپاتتىڭ سەبەپ-سالدارىن انىقتاۋمەن اينالىسقان ارنايى كوميسسيا ءوز جۇمىسىن قورىتىندىلادى.

نيدەرلاندى ەلىنىڭ باسشىلىعىمەن قۇرىلعان حالىقارالىق كوميسسيا قورىتىندىسى بويىنشا، 2014 جىلدىڭ 17-ءشى شىلدە كۇنى ساعات 16-20 شاماسىندا امستەردامنان كۋالا-لۋمپۋرگە باعىت العان «بوينگ-777» ۇشاعىن رەسەيشىل سەپاراتيستەر باسقارۋىنداعى دونباس ايماعىنان 9م38 زىمىرانىمەن «بۋك» جۇيەسى ارقىلى اتىپ قۇلاتقان. ساراپشىلار پىكىرىنشە، «بۋك» زىمىران جۇيەسى دونباسقا رەسەيدەن اكەلىنگەن. بىراق كوميسسيا قورىتىندىسىن رەسەي مويىنداماۋدا.

من17 تراگەدياسى سوڭعى جىلدارى ەۋروپا اۋماعىندا بولعان ەڭ ۇلكەن اۋە اپاتى. وسى ۋاقىتقا دەيىن 298 ادامنىڭ ءومىرىن قيعان ادام قولىنان جاسالعان اپاتتى ەشكىم مويىنىنا العان جوق.

سوت نەگە گااگادا ەمەس، امستەردامدا وتەدى؟

«بوينگ-777» اپاتىنا بايلانىستى سوت وتىرىسى 2020 جىلدىڭ ناۋرىز ايىنىڭ 9-ى كۇنى امستەردام قالاسى ماڭىنداعى سحيپحول كومپلەكسىندە وتەدى. بىراق ءىس نەگىزىندە گااگا سوتىنا بەرىلگەن. نيدەرلاندى بيلىك وكىلدەرىنىڭ سوزىنشە، سوتتىڭ سحيپحولدا ءوتۋىنىڭ سەبەبى گااگا بۇنداي اۋقىمداعى ءىستى وتكىزۋگە قاۋقارسىز.

بۇل سوت حالىقارالىق تريبۋنال ما؟

ءىستى گااگا سوتى قاراعانىمەن بۇنى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنىڭ حالىقارالىق سوتىمەن شاتاستىرماۋ قاجەت. نيدەرلاندى مەن اۆستراليا سياقتى ەلدەر بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنان من17 ىسىنە حالىقارالىق تريبۋنال ستاتۋسىن بەرۋدى سۇراعانىمەن قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا رەسەي بۇعان قارسى شىعىپ، ۇسىنىس قابىلدانباي قالعان.

من17 اپاتىنا كىم كىنالى؟

حالىقارالىق كوميسسيا ازىرگە اپاتقا قاتىسى بار دەلىنگەن ءتورت ادامنىڭ اتىن اتادى. ولاردىڭ ىشىندە يگور گيركين، سەرگەي دۋبينسكي، ولەگ پۋلاتوۆ ەسىمدى ءۇش بىردەي رەسەي ازاماتى مەن لەونيد حارچەنكو ەسىمدى ۋكراينا ازاماتى بار. ولاردىڭ بارلىعى وزدەرىنىڭ اپاتقا قاتىسى جوق ەكەندىكتەرىن العا تارتۋدا. جىل اياعىنا دەيىن كۇدىكتىلەر سانى كوبەيۋى مۇمكىن. سەبەبى تەرگەۋ جۇمىستارى ءالى اياقتالعان جوق.

قىلمىستىڭ ىستە ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ ورنى مەن ءرولى قانداي؟

قازىرگى تاڭدا «بوينگ» بورتىندا بولعان ءتورت وتباسى ۋكرايناعا قارسى ەۋروپانىڭ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى سوتىنا شاعىم تۇسىرگەن. ولار رەسمي كيەۆتى ءتيىستى دەڭگەيدە جولاۋشىلار قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتپەدى، سوعىس بولىپ جاتقان ايماقتىڭ اۋە كەڭىستىگىن جاپپادى دەپ ايىپتاۋدا. ارىز 2014 جىلى بەرىلگەن. بىراق، سوتى ارىزدى قابىلداعانىنان ءالى كۇنگە دەيىن راستاعان جوق.

رەسەي دە اتالمىش ىسكە بايلانىستى جازىلعان 380 ادامنىڭ ارىز-تالاپتارىنا جاۋاپ بەرۋى ءتيىس. ارىزدانۋشىلار ماسكەۋدى ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ قۇقىعىن بۇزدى، اپاتتىڭ سەبەپ-سالدارىن انىقتاۋعا ءتيىستى دەڭگەيدە كۇش جۇمسامادى دەپ ايىپتاۋدا.

"The Qazaq Times"