ارمەنياداعى «بەيبىت مايدان» ارتىندا كىمدەر تۇر؟

ارمەنيادا 10 كۇنگە سوزىلعان ميتينگ حالىقتىڭ جەڭىسىمەن اياقتالدى. ەكس-پرەزيدەنت جانە پرەمەر سەرج سارگسيان «بەيبىت مايداننىڭ» ناتيجەسىندە وتستاۆكاعا كەتتى. وسىعان بايلانىستى بۇگىن ءبىز ارمەنيا حالقىن الاڭعا شىعارعان نە جاعداي؟ رەسمي ەرەۆان ساياساتى سارگسياننان كەيىن قالاي قاراي بەت الۋى مۇمكىن؟ «بەيبىت مايداننىڭ»  ارتىندا كىم تۇر؟ – دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورۋدى ءجون كوردىك.

ارمەنياداعى «بەيبىت مايداننىڭ» باسى سارگسياننىڭ پرەمەر-مينيستر بولىپ سايلانۋى ەكەندىگى بەلگىلى. بىراق سارگسيان ەلدى توقتاۋسىز 10 جىل باسقارعاندا ۇندەمەگەن وپپوزيتسيا وكىلدەرى نە سەبەپتى ءدال قازىر باس كوتەردى؟ بۇعان جاۋاپ بىرەۋ. سەرج سارگسيان 10 جىلدا ارمەنيا ەكونوميكاسىن تىعىرىققا تىرەدى. حالىقتىڭ 10 پايىزى ەلدەن كەتتى، 30 پايىزعا جۋىعى تاقىر كەدەيلىكتىڭ شەگىنە جەتتى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا سەرج سارگسياننىڭ باسقارۋىنداعى ارمەنيا 10 جىلدا ستاگناتسيالىق كۇيگە جەتتى. بىراق ول وسىنىڭ بارلىعىنا قاراماستان 17 ءساۋىر كۇنى پرەمەر-مينيستر بولىپ قايتا سايلاندى. وسىدان كەيىن حالىقتىق تولقۋلار باستالدى.

سەرج سارگسياننىڭ ءوزىنىڭ 10 جىل بويى «حالىق نارازىلىعى» - دەپ اتالاتىن «كۇكىرت بوشكەسىنىڭ» ۇستىندە وتىرعانىن ۇمىتىپ، وسىدان بىلاي دا قازاقستان نەمەسە بەلارۋس ەلدەرىندەگى ارىپتەستەرىندەي ەلدى باسقارا بەرەمىن دەگەن اسىل ارمانى باس-اياعى 10 كۇن ىشىندە تاس-تالقان بولدى. ول وزىنە پرەمەرلىك كرەسلونى سوناۋ 2015 جىلدان باستاپ دايىنداعان ەدى. ءدال وسى جىلى ول رەفەرەندۋم ارقىلى كونستيتۋتسيانى وزگەرتىپ، ارمەنيانى پارلامەنتتىك باسقارۋ جۇيەسىنە اۋىستىرعان. سەبەبى ول زاڭ بويىنشا مەرزىمى اياقتالعاننان كەيىن ودان ارى پرەزيدەنت بولىپ سايلانا المايتىن. ال پارلامەنتتىك جۇيە بويىنشا بيلىك پرەمەر-ءمينيستردىڭ قولىنا وتەدى. پرەزيدەنت جاي عانا فورمالدى ساياسي ويىنشى. ارادا ءۇش جىل وتكەندە ول حالىق الدىنداعى ابرويىن تمد-داعى وزگە ارىپتەستەرى سياقتى شاشپاي، تىپ-تىنىش پرەزيدەنتتىكتەن كەتىپ، پرەمەر-مينيستر بولىپ سايلانا سالدى. بىراق بۇل جولى ونىڭ بۇل ىسىمەن وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر نيكول پاشينيان كەلىسپەدى. ول ەرەۆان ورتالىق الاڭىنا حالىقتى الىپ شىقتى. باستاپقىدا حالىققا قارسى كۇش قولدانباق بولعان سارگسيان بيلىگى كەيىنەن رايىنان قايتتى. سەبەبى ەرەۆاننان بولەك گيۋمر، ارماۆير، ەچميادزين قالالارىنىڭ حالقىدا قارسىلىق شەرۋىنە شىقتى. كەيىننەن ولارعا زاڭسىز ەرەۋىلدى باسۋعا بارعان ساربازدار قوسىلدى. ەرەۆان ورتالىق الاڭىنا 10 مىڭ ادام جينالدى. ون مىڭ ادام، ون كۇن ىشىندە ارمەنيانى ۇزدىكسىز ون جىل باسقارعان سەرج سارگسياندى ورنىنان الىپ تاستادى. «بەيبىت مايداننان» كەيىن سەرج سارگسيان ەرەۋىل كەزىندە بولعان بارلىق زورلىق-زومبىلىقتى ءوز مويىنىنا الدى. ول ءوزىنىڭ پرەمەر رەتىندە سويلەگەن سوڭعى سوزىندە: «ەرەۋىل ماعان قارسى بولىپ جاتىر. مەن سىزدەردىڭ تالاپتارىڭىزدى ورىندايمىن. ءبىزدىڭ ەلىمىزگە ىنتىماق، بىرلىك جانە بەيبىتشىلىك تىلەيمىن. ءيا، مەن قاتەلەستىم. ءدال قازىرگى جاعدايدان شىعۋدىڭ بىرنەشە جولى بار. بىراق مەن ولاردىڭ ەشقايسىسىن تاڭدامايمىن. مەن ۇكىمەت باسىنان كەتەمىن» - دەدى.

ەندى «سەرج سارگسياننان كەيىن ارمەنيا قالاي قاراي بەت الادى؟» - دەگەن سۇراققا كەلسەك. ءدال قازىر ەلدى رەسەيشىل كوزقاراستاعى ءبىرىنشى ۆيتسە-پرەمەر كارەن كاراپەتيان باسقارىپ وتىر. ول ارمەنيا تىزگىنىن پارلامەنت سايلاۋى وتكەنگە دەيىن ۇستايدى. كاراپەتيان بۇعان دەيىن ۇزاق جىلدار بويى رەسەيدە «گازپروم مەجرەگيونگاز» كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى بولىپ قىزمەت ىستەگەن. شەتەلدىك ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، ارمەنيادا پارلامەنت سايلاۋى قانداي ناتيجەمەن اياقتالسا دا رەسمي ەرەۆاننىڭ سىرتقى ساياساتى وزگەرىسسىز قالادى. سەبەبى ارمەنيا بارلىق سالا بويىنشا رەسەيگە تاۋەلدى. ەرەۆان تاۋلى كاراباح ماسەلەسىن ماسكەۋدىڭ كومەگىنسىز شەشە المايدى. بۇدان بولەك ارمەنياعا سىرتتان تارتىلعان ينۆەستيتسيالاردىڭ باسىم كوپشىلىگى رەسەي كومپانيالارىنا تيەسىلى. ءبىر سوزبەن ايتقاندا سەرج سارگسيان بيلىك باسىنان كەتكەنىمەن ارمەنيا بىردەن ادام تانىماستاي بولىپ وزگەرىپ كەتپەيدى.

ەرەۆاندا ون كۇنگە سوزىلعان «بەيبىت مايدان» اياقتالدى. حالىق ءوزىنىڭ الىپ كۇش ەكەندىگىن تاعىدا ءبىر رەت دالەلدەدى. دەسە دە «قارسىلىق شەرۋىنىڭ ارتىندا كىم تۇردى؟» - دەگەن سۇراق جاۋاپسىز كۇيىندە قالدى. بىراق ءبىر قىزىعى بۇل جولى رەسەي دە، اقش-تا ەرەۆاندا وتكەن «بەيبىت مايدانعا» بايلانىستى قانداي دا ءبىر مالىمدەمە جاسامادى. 2014 جىلى ۋكراينادا بولعان «ەۋرومايدان» كەزىندە ءبىرىن-ءبىرى كىنالاۋدان الدىنا جان سالماعان رەسمي ۋاشينگتون مەن ماسكەۋ بۇل جولى ءۇنسىز تارقاستى. رەسەي پرەزيدەنتىنىڭ ءباسپاسوز حاتشىسى دميتري پەسكوۆ «بەيبىت مايدانعا» بايلانىستى: «ارمەنياداعى جاعداي مەن ۋكراينانى سالىستىرۋعا كەلمەيدى» - دەپ قىسقاشا عانا پىكىر ءبىلدىردى. ال اقش ارمەنياداعى ءبىر-بىرىنە قارسى تاراپتاردى ۇستامدى بولۋعا شاقىردى. ەۋرووداق بولسا رەسمي ەرەۆاندى قاماۋعا الىنعان ەرەۋىلشىلەردى بوساتۋعا شاقىرىپ، قارسىلىق شەرۋىنەن قانداي دا ءبىر وزگەرىستەر بولاتىنانا سەنبايتىندەي سىڭاي تانىتتى. ءتىپتى 12 ساۋىردە سەرج سارگسيان پرەمەر-مينيستر بولىپ سايلانعاندا ەۋرووداق وكىلدەرى وعان قۇتتىقتاۋ حاتىن جولدادى.

“The Qazaq Times”