تۇركيانىڭ ارنايى قىزمەتكەرلەرى سوڭعى ەكى اپتا ىشىندە 30-دان استام رەسەيلىكتى قاماۋعا الدى. بۇلاردىڭ رەسەيدەگى مۇسىلمان ازاماتتارى ەكەنى انىقتالعان. قاماۋعا الىنعانداردىڭ ايتۋىنشا، بيلىكتىڭ قىسىمىنان كەيىن ءوز ولكەلەرىنەن كەتىپ قالعان. مالىمەتتەرگە قاراعاندا، سوڭعى ايلاردا تەگى رەسەيلىك بولعان 80-نەن اسا كۇماندى ادام تۇتقىندالعان. بۇل تۋرالى  BBC-ءدىڭ رەسمي سايتى حابارلادى.

قامالعانداردىڭ اراسىندا قارتتار مەن ايەلدەر دە بار. ۇستالعاندار تۋرالى مالىمەت بەرگەن رەسەيلىك ەميگرانتتار اقپارات قۇرالدارىنا اتى-ءجونىن ايتۋدان قورقادى. تۇركيانىڭ رەسميلەرى بۇل ءىس تۋرالى ناقتى مالىمەت بەرۋدەن باس تارتقان. ونىڭ سەبەبىن وتكەن جىلعى توڭكەرىستەن كەيىن جولعا قويعان قاتاڭ تالاپ بويىنشا، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە بايلانىستى ىستەر تۋرالى مالىمەت بەرۋگە جول بەرمەيتىنىن ايتادى. تەك، رەسەيلىك مۇسىلمانداردىڭ ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە قاتەر توندىرۋىنەن الاڭداپ، وسى قادامدى جاسادىق دەسەدى.

بۇل ءىستىڭ جاي-جاپسارىن سۇراستىرعان اقپارات قۇرالدارىنا تۇركيانىڭ رەسمي وكىلدەرىنەن انىق جاۋاپ جوق. تەك وتكەن جىلى تۇركيادا بولعان توڭكەرىستەن كەيىن ەلدە جولعا قويىلعان وزگەشە ساقتىق شارالارىنىڭ ءبىرى ەكەنىن العا تارتادى. سوعان بايلانىستى ۇلتتىق قاۋىپسىزدىككە ساياتىن ماسەلەلەر بويىنشا مالىمەت تاراتۋعا شەكتەۋ قويىلعان.

ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنە قاراعاندا، بۇل قادام انكارا مەن ماسكەۋ بيلىگىنىڭ ىمىرالاسا باستاعانىن تۇسىندىرەدى. رەسەيدەن ەميگرانت بولىپ سىرتقا شىققان مۇسىلمانداردى ماسكەۋگە قاراستى ارنايى قىزمەتكەرلەر تۇركيا ارقىلى تۇتقىنداپ جاتقان بولۋى مۇمكىن دەلىنۋدە. رەسەيدىڭ ارنايى سۇراۋى بولماسا ولار تۋرالى ءىستى انىقتاۋعا اقتاۋشى زاڭگەرلەر دە ارالاسا المايدى ەكەن.

تۇركياعا بارعان رەسەيلىك مۇسىلمانداردى قاماۋعا الۋ بۇدان بۇرىن دا بولعان. ەكى ەل اراسىندا قىلمىستىق ىستەر بويىنشا قۋدالانعانداردى قايتارىپ بەرۋ تۋرالى كەلىسىم 2014 جىلى جاسالعان. تەك بيىلعى جىلدىڭ ماۋسىم ايىندا عانا اتقارىلدى. سول رەتتە رەسەي ىشكى ىستەر مينيسترلىگى 800-گە جۋىق رەسەيلىك مۇسىلماندى «يسلام مەملەكەتى» تەررورلىق ۇيىمىنا قاتىسۋعا ارەكەت ەتتى دەپ ايىپتاپ، تۇركيادان الىپ كەتكەن. راديكالدى توپتارعا قاتىسى بار دەگەن ايىپپەن ەلگە قايتارىلىپ الىنعاندار اراسىندا شەشەنستانداعى سوعىسقا قاتىسى بار دەپ قۋدالانعاندار دا بولۋ مۇمكىن. تۇركياداعى رەسەيلىك مۇسىلماندار ۇستالعانداردىڭ كوبى ەكسترەميزممەن بايلانىسى جوق جازىقسىز ادامدار ەكەنىن ايتادى.

تۇركيا ۇكىمەتىنىڭ جانىندا قۇرىلعان سەتا اناليتيكالىق ورتالىعىنىڭ مالىمدەمەسىنە سەنسەك، رەسەي جاقتىڭ تۇركياداعى مۇسىلماندار جونىندەگى ايتقاندارى نەگىزسىز بولماسا كەرەك. بۇل ەكى ەل اراسىنداعى ساياساتپەن بايلانىسى جوق دەگەندى العا تارتادى. سونداي-اق، ولار «سوڭعى ءبىر جارىم جىل ىشىندەگى تۇركيادا بولعان تەررورلىق شابۋىلداردىڭ ەكەۋى رەسەيلىك مۇسىلماندارمەن قاتىسى بار جانە ولار كمش ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرى» دەگەن مالىمەتتى جەتكىزدى.

2016 جىلى 28 ماۋسىمدا ستامبۋل اۋەجايىندا رەسەيلىك جانە كمش ۇيىمىنىڭ مۇشەسى بولعان ءۇش ادام جولاۋشىلارعا وق اتقان جانە وزدەرىن جارىپ جىبەرگەن. ۇكىمەت جاعىنان تەراكت دەپ قارالعان وقيعادا 45 ادام كوز جۇمعان.

«2017 جىلى 1 قاڭتاردا تەگى وزبەكستاندىق ازامات ستامبۋلداعى تۇنگى كلۋبتا وق اتىپ، 39 ادام قازا تاپقان. وسىدان كەيىن تۇركيانىڭ ارنايى قىزمەتكەرلەرى ورىس ءتىلدى مۇسىلماندار كوبىرەك شوعىرلانعان ورىنداردا ارنايى وپەراتسيالار الىپ باردى»، - دەيدى سەتا.

تۇركياداعى رەسەيلىك مۇسىلمانداردىڭ ناقتى سانىن ەشكىم بىلمەيدى. ستاتيستيكا مەكەمەلەرى ولاردى جالپى ميگراتسيا ىشىندە ساناپ كەلەدى. قازىرگى كەزدە ءسۇريا مەن يراكتا شەبىنەن ايىرىلعان «يم» سودىرلارى تۇركياعا قاشىپ بارۋدا. تۇركيا ءىىد-ءنىڭ مالىمەتىنشە، ءسۇريا مەن يراكتان شەكارا بۇزىپ وتۋگە ارەكەت ەتكەندەردىڭ باسىم كوبى رەسەيلىك مۇسىلماندار. مۇنداي جاعدايدا تۇركيانىڭ ەكسترەميزممەن كۇرەسۋدە رەسەيمەن ىنتىماقتاسۋى ورىندى سياقتى. دەگەنمەن، رەسەيدىڭ ارنايى قىزمەتكەرلەرى تۇركياداعى رەسەيلىك مۇسىلماندار اراسىندا ماسكەۋدىڭ سۇرياداعى قادامدارىنا قارسى پىكىرىن كوبىرەك بىلدىرگەندەردى دە ەكسترەميستەر قاتارىنا قوسىپ وتىرعان بولۋى بەك مۇمكىن.

تۇركياداعى رەسەيلىك مۇسىلماندار ەندىگى جەردە وزدەرىنىڭ ومىرلەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگىنەن الاڭداپ وتىرعانىن جەتكىزدى. وسىدان بۇرىن دا رەسەيدەن شىققان كەيبىر بەلسەندى تۇلعالار وڭتۇستىك كاۆكازدا جانە تۇرىك جەرىندە ولتىرىلگەن بولاتىن. بۇل جاعىندا ماسكەۋدىڭ قۇرىعى ۇزىن ەكەنى جۇرتتىڭ بارىنە ءمالىم. كەڭەستەن قالعان «ءۇش ءارىپ» قازىردىڭ وزىندە بەلسەندى كۇيدە جۇمىس ىستەپ كەلەدى.

“The Qazaq Times”