Körneki suret. Foto: aşıq derekköz

Ötken särsenbiden beri älemde koronavirus jwqtırğandar sanı kündelikti 100 mıñnan tüspey keledi. Az uaqıtta tirkelgen jağday sanı jağınan qaralı rekord birneşe reet jañarıp ülgerdi. 6,2 millionnan astam Jer twrğını qauipti virus jwqtırıp ülgerdi. Auru meñdep, ayığa almay, jarıq älemnen qaytqandar qatarı 370 mıñıñ üstinde. Barlıq keystiñ jartısına jetpeytini, 2,8 millionı dertinen sauıqqan. Qazaqstan jäne onıñ körşiles elderindegi jağday qalay? Karantin dedlaynın sozğan elder...   

DDW Türkimenstanğa COVID-19 indetine qarsı küreste virustıñ auanın baqılau boyınşa arnayı wsınım jasadı. Al Aşhabad basşılığı men şeneunikter halıqqa «tis jarmauğa» äm «artıq söylemeuge» keñes berdi.  Türkimenstan biligi 26 mamır küni DDW-nıñ aymaqtağı ökilderi men sarapşılarmen birlesip ötkizgen jiında da elde koronavirus dereginiñ anıqtalmağanına sendiruge tırısıp baqtı. Orta Aziyanıñ eñ «avtoritar aymağındağı» BAQ ökilderiniñ habarlauınşa, äli künge deyin onda medicinalıq qızmetkerler men qarapayım azamattarğa «koronavirus ne COVID-19 dertine tän belgilerin, tipti qauipti keseldiñ atauın aytuğa tıyım salınğan». Köbine «Otan men Arkadagtı ğana qwrmettep-ardaqtauğa» arnalğan cenzurağa jergilikti media da bağınuğa mäjbür. Älem elderi  koronavirustı taratpau maqsatında aqparattıq sayasat pen saqtanu erejesin qwlağdandırudı mıqtap qolğa alıp jatqanda, Aşhabadtıñ besaspap kösemi Berdimwhamedov ädettegidey jabıq joldı tañdadı.

Oñtüstiktegi körşi Özbekstan eliniñ jağdayına üñilsek, tirkelgen keyster sanı üş esege kem. Älemde halıq sanı boyınşa 41-orında twratın, 34 millionnan astam azamatı bar eldegi epidemiya jağdayın sarapşılar joğarı bağalauda. Bügin tañdağı mälimet boyınşa, virus jwqtırğan nauqastardıñ sanı 3662-ge jetken. Onıñ 2,8 mıñı auruınan ayığıp şıqsa, 15-i qaytıs bolğan. Bwhara jäne Samarqand oblıstarında indettiñ jaña oşaqtarı anıqtalıp jatqandıqtan, eldegi karantin merzimi 15 mausımğa deyin wzartıldı. Öñiraralıq kölik qatınası äzirge toqtap twr. Derttiñ taralu körsetkişine qaray aymaqtar jasıl, sarı, qızıl degen deñgeylerge bölingen. Jasıl, yağni qauipsiz aymaqtarda küşeytilgen karantin tärtibinde toy ötkizuge rwqsat berilgen.

Ayırqalpaqtı ağayın Qırğız elindegi ahual birqalıptı. Atı jaman dertti jwqtırğandardıñ jiın esebi 1,8 mıñnan säl asqan. 1817 adamnıñ üşten eki böligi sauığıp, üyine jiberilgen. Densaulıq saqtau ministriniñ orınbasarı Nwrbolat Üsenbaevtıñ määlimdeuinşe, köktemniñ soñğı küninde Qırğızstanda 69 adamnıñ koronavirus jwqtırğanı anıqtalğan. Resmi aqparatqa säykes, barlığı 16 adam köz jwmğan. Qazaqstanmen qatar Bişkek te 11 mamır TJ rejimi men komendanttıq sağattı toqtatıp edi. Auırğan nauqası eñ köp öñirler qatarında el astanası Bişkek (555), Narın (372) jäne Şu (275) oblıstarı twr.

Soltüstikte qoñsı qonğan Reseyde ekinşi kün qatarınan 9 mıñnan astam keys tirkelip otır. Jedel ştabtıñ mälimetinşe, ötken küni 9035 adamnan virus tabılğan. Sonday-aq jeksenbide 162 kisi qaytıs bolğan. Keyingi künderi jağday birşama twraqtalğan. Naqtıraq aytqanda, soñğı eki aptada künine ortaşa eseppen 8-9 mıñ keystiñ üstinde anıqtaluda.

Juırda ğana federaciya köleminde karantin şaraları älsiregen edi. Mausımnıñ 1-inen bastap Mäskeude aptasına 3 kün keste boyınşa seruendeuge rwqsat etiledi. Keybir asa qajetti (azıq-tülik emes) dükender men birqatar servistik kompaniyalar jwmıs isteydi. Degenmen medicinalıq betperde tağu örisi keñeyip, endi twrğındar tek ğimarat işinde ğana emes, köşede de tağıp jürui mindet. Reseyde jalpı jiını 415 mıñğa juıq adam qaterli virus jwqtırğan. Kreml' sarayındağı densaulıq saqtau vedomstvosınıñ dereginşe, onıñ 4855-i qaytıs bolğan. Alayda halıqaralıq alpauıt aqparat qwraldarınıñ zertteuinşe, «törtinşi biliginde» memlekettik ügit-nasihattıñ ülesi basım alıp derjava aumağında  qaytıs bolğandar sanı äldeqayda köp, «mıñdağan adamnıñ diagnozı özgertilip jazılğan» desedi. Qazirgi tañda auırğandardıñ 42%-ı, yağni 176 mıñdayı dertinen ayıqqan körinedi.

Külli jahan jwrtın eleñdetip, ekonomika-memleket qwrılımdarın eseñgiretken qaterli indettiñ bastapqı oşağı Qıtay keyster sanı jağınan aylap alğaşqı orında twrsa, bügin 17-şi orınğa ısırılğan. Osı künge deyin tirkelgen 83 mıñ nauqastıñ nebäri 76-sı ğana auruhanada emdelip jatqan körinedi. 4,6 mıñnan astam adam indetten qaytıs bolıp, özgesi tügel auruınan ayığıp şıqqan-mıs. Dese de atalğan derekke kümänmen qaraytın sarapşılar men zertteu wyımdarı, qarapayım halıqtıñ qatarı qalıñ. Beyjiñniñ resmi mälimetin teristeytin nemese oğan küdiktene qaraytın tarap ökilderi öz uäji retinde Reseydegidey biıl köktemde qaza bolğan «marqwmdardıñ tizimi bıltırğı, odan aldıñğı, tipti soñğı bes jılğı esepten anağwrlım joğarı» ekenin alğa tartadı. Al Qıtay biligi mamır ayında bar-joğı 143 adamnan infekciya tabılğanın habarladı.

Qazaqstandağı jağdayğa oralayıq. Densaulıq saqtau ministrligi keyingi üş künde 1400-ge tarta adamnıñ koronavirusqa şaldıqqanın habarladı. Keysterdiñ eñ köbi astanada (101), Atırau (69), Qarağandı (59), BQO (44), jäne Qızılorda oblıstarında (31), sonday-aq Şımkentte (32) tirkelgen. Köktemniñ soñğı ayınıñ soñğı küni üş birdey (Şımkenttiñ 61 jastağı, Pavlodar jäne Batıs Qazaqstan oblıstarınıñ 54 jäne 53 jastağı twrğındar) azamat qaytıs bolıp, barlıq qwrbandar sanı 40-tıñ üstine şıqtı.

Jiıntıq keys 11 mıñnan asqanına qaramastan, büginnen bastap köptegen şekteu şaraları toqtadı. Qalaaralıq, aymaqaralıq jäne astana-Almatı qalalarınıñ kireberisindegi blok-beketter alınıp tastaldı. Fitnes zalınan bastap monşağa deyin, qonaq üy, qoğamdıq tamaqtanu orındarı aşıldı.

Vedomstvo taratqan habarğa sensek, 5404 pacient auruınan ayığıp, sauığıp üyine jiberilgen. 5,8 mıñday adam äli emdelip jatır. Ökinişke qaray, resmi aqparat boyınşa, COVID-19 virusın jwqtırğan 41 adam nıñ jağdayı qiındap, qaytıs bolğan. Degenmen birqatar BAQ ökilderi (Informbyuro jäne Azattıq) Qazaqstanda virus jwqtırğan kem degende 72 adamnıñ qaytıs bolğanın anıqtap habarlağan edi. El arasında COVID-19 virusınıñ barına kümänmen qaraytın, senbeytin jandar köbeyip keledi. Sarapşılar men belsendiler bwl ürdisti aqparattandırudıñ jetkiliksizdigi jäne aşıqtıqtıñ bolmauımen baylanıstıradı.

"The Qazaq Times"