Soñğı bir eki jılda AQŞ pen Qıtay arasında sauda soğısı jürdi, taraptar bir-biriniñ tauarlarına joğar kedendik salıq engizip, älemniñ birinşi jäne ekinşi ekonomikası arasındağı tires küşeyip ketken bolatın. Soñğı jañalıqtarda Uaşington men Beyjiñ jaña sauda kelisimine kelu aldında twrğanı aytıluda.

AQŞ pen Qıtay bitimge kelip bolğanşa ekeuiniñ arazdığınan älem ekonomikası az bolmağan zardap şekti. Sauda soğısı, tarifterdiñ ösui turalı köptegen aqparat qwraldarı aytıp kelgeni ras. Degenmen, osı eki jılğa juıq sauda soğısı kezinde ne özgerdi? kim ne wttı? Älem ekonomikası sirä qanday zardap şekti? Sol turalı qauzap köreyik.

Sauda teñsizdigin qısqardı, sauda da azaydı

Eñ äueli AQŞ prezidenti Donal'd Tramp Qıtaymen sauda teñsizdigin joyudı közdegen, bwl köp ret aytılğan äñgime. Sol üşin Tramp Qıtaydıñ AQŞ-qa kiretin tauarlarına keden salığın joğarlattı. Biraq, sauda soğısı kezinde sauda deficiti aytarlıqtay qısqarıp ketken joq. Bıltır qaraşadağı körsetkişke süyene aytqanda, sauda deficiti 60 mlrd AQŞ dollarına qısqarıp, 360 mlrd dollar kölemindegi sauda teñsizdigi saqtalıp qalğan. Esesine, salıqtıñ joğarlauına baylanıstı eki taraptıñ sauda kölemi 100 AQŞ dollarına deyin qısqarğan.

Qıtayğa kiretin AQŞ-tıñ auıl şaruaşılıq önimderi azaydı

AQŞ-tıñ joğarı keden salığına jauap retinde Qıtayda özine kiretin AQŞ tauarlarına salıqtı joğarlattı. Beyjiñniñ bwl jauabı AQŞ-tıñ fermerlerine auır soqqı boldı. Qıtayğa kiretin AQŞ-tıñ auıl şaruaşılıq önimderi azaydı. Bir jıldıñ işinde Qıtayğa eksporttalatın auıl şaruaşılıq önimderi 25 mlrd dollardan 7 mlrd dollarğa deyin qısqarıp ketti.

AQŞ-tağı Qıtay investiciyası azaydı

AQŞ sauda soğısı kezinde Qıtaydağı investiciyasın qısqartqanımen, Qıtay bwl iste AQŞ-tan asıp tüsti. Qıtay osı eki jılda AQŞ-tağı investiciyasın keskin azayttı. Amerika İskerlik institutınıñ mälimetine qarağanda, 2016 jılı Qıtaydıñ AQŞ-tağı investiciyası 54 mlrd dollar bolsa, 2018 jılı bwl soma 9,7 mlrd dollarğa deyin tömendegen. Al, 2019 jılı qıtaylıq kompaniyalar AQŞ-ta 2,6 mlrd dollar ğana investiciya atqarğan.

Älem ekonomikasına tigizgen teris äseri

Ekonomika salasınıñ boljauşıları tarifterdiñ joğarlauı jäne sauda soğısınıñ älem ekonomikasına jasağan keri äserleri birneşe jılğa deyin saqtalatının ayttı. Sauda soğısınan keyin Qwrama Ştattıñ ekonomikası 3 payızğa ösedi degen de joramaldar bar.

Al, qazir teñselip twrğan Qıtay ekonomikası sauda soğısınıñ äserinde biılğı jılı ne barı 6 payızdıq ösip körsetedi delinedi. Bwl degenimiz Qıtay ekonomikasınıñ ösu qarqını 1990 jılı deñgeyine teñ bolğanın tüsindiredi.

AQŞ pen Qıtay arasındağı sauda soğısı osı eki eldiñ özge eldermen jasasqan sauda kelisimderine de keri äserin etti. Aldağı uaqıtta bwl eki el birqatar älem elderimen sauda kelispestikterin şeşuine tura keledi.

Sonday-aq, älemniñ birinşi jäne ekinşi ekonomikası arasındağı soğıstan keyin älem ekonomikasınıñ jalpı ösu qarqını 3 payızben şekteledi dep otır. Bwl dağdarıs jılarınan keyingi eñ tömengi körsetkiş.

“The Qazaq Times”