"Next Capital" sauda kompaniyasınıñ bas direktorı Şwğa Raqımberdi. Foto: QT

Elimizde salıq kodeksi tağı özgerdi. Biıl birinşi qañtardan bastap jaña zañdıq qwjat küşine endi. Ükimet tarapınan qabıldanğan kodekske birşama özgertuler engizilgen. Ondağı keybir talaptar küşeytilse, endi biri anağwrlım jwmsarıptı-mıs.

Jaña salıq kodeksinde orta jäne şağın biznespen aynalısatın adamdar üşin jeñildikter qarastırılğan ba? Şetten tauar alıp kelip, el aumağında saudalaytındardıñ bilikke aytar qanday uäji bar? Olar tabısqa kenelip jatır ma, älde şığınğa belşesinen batqandar köp pe? Osı swraqtardı "Next Capital" sauda kompaniyasınıñ bas direktorı Şwğa Raqımberdige qoyıp körgen edik. Qazaqstanda şokolad biznesimen birneşe jıldan beri aynalısıp kele  jatqan isker äyeldiñ salıq kodeksindegi özgeristerge baylanıstı öz aytarı bar eken.

- Şwğa hanım, bıltır elimizdegi salıq kodeksi birşama özgergenin bilesiz. Jaña talaptar endi, bwrınğısınan türlendi. Atalğan jañaşıldıq otandıq käsipkerlerdiñ isine kedergi keltirip jatqan joq pa?

- Elimizde salıq kodeksi alğaş ret 2008 jılı qabıldanğan. Osı aralıqta 16 ret özgertilip, tipti 3 ret qayta jazılıp şıqtı. Jüzden asa tolıqtıru engizildi. Jauaptı ministrlik mwnday jañaşıldıq qoğam talaptarına säykes türlendi dep otır. Mäselen, eski kodekste, biluimşe, 798 bap bolatın. Qazir sonıñ 25 babı alınıp tastaldı. Biznes ökilderi mwnday jañaşıldıqqa är türli pikir bildiredi. Biri qoldasa, endi biri tipten qarsı. Özgeler üşin jauap beruden aulaqpın. Sondıqtan özimniñ jeke isime qatıstı aytayın...

Bizdiñ kompaniya biraz jıldan beri şokolad biznesimen aynalısıp keledi. Resey elinen tanımal önimdi satıp alıp, Qazaqstanğa kelip saudalaymız. Bağa ayırmaşılığı azın-aulaq. Qwnın kürt kötergen joqpız. Tipti, narıqtağı osı tektes basqa önimderden anağwrlım arzan desem de boladı. Äuelde tapqan tabısımız ketken şığındı öteumen ğana şekteletin. Biznes täuekeldi qajet etken soñ, biraz tabandılıq tanıtıp, käsipti ärmen qaray jalğastırudı wyğardıq. Äli de sol biznesti jandandırıp, önim kölemin wlğaytuğa küş salıp jatırmız. Dese de, bwl salada da biraz qiındıqtar bar. Aytalıq, şekaradan älgi tauarlardı alıp ötu kezinde, olardı räsimdeude san türli kedergige tap bolamız.

- Ol qanday kedergiler? Keñirek aytsañız?   

- Mısalı biz, şokoladtıñ bir danasın Reseyden 100 teñgege aldıq delik. Onı şekaradan alıp ötip, Qazaqstanğa jetkizgenimizde bağağa qosılğan salıq töleuimizge tura keledi. Biz onı äli narıqqa şığarıp, saudağa qoyğan joqpız. Sonda da salıq töleymiz! Meniñ tüsinbeytinim de osı. Biz satıp alğan tauarımızdı satıp ülgermesek te, bir aydıñ işinde bağağa qosılğan salıq töleuge mäjbürmiz. Az aqşa bolsa, auız aşpauğa bolar edi. Baqanday tauar qwnınıñ 12 payızın salıq retinde memleketke beremiz. Biz tauarlardı qoraptap emes, jük kölikterine toltırıp, keyde tipti vagonğa salıp tasimız. Sonda tauar köleminiñ qanday ekenin oylay beriñiz. Biz är tauarğa bir ay ötpesten mol qarajat töleuge mindettelemiz. Mwndayda şığınğa batpay qaytemiz? Men biliktiñ mwnday sayasatına qarsı emespin. Salıqtan jaltaru oyımızda da joq, onı otandıq biznespen aynalısıp jatqan är adam töleuge mindetti, ärine. Tek bağağa qosılğan salıqtı - alıp kelgen tauarımızdı satıp bastağan kezde nemese satıp bolğan kezde tölesek te bolar edi ğoy?! Tauardan tabıs tüspey jatıp, oğan salıq töleuge mindettimiz. Tağı aytamın, biz mwndaydan payda tappaq tügili - şığınğa şaş-etekten batıp jatırmız. Keybir käsipker osındaydan keyin, ketken şığının qaytarıp alu üşin özge elden alıp kelgen tauarların 2-3 ese qımbatqa satıp jatadı. Osıdan keyin, onıñ tauarın kim aladı?

- Minberdegilerge naqtı aytar uäjiñiz qanday?

- Meniñşe, bizdegi salıq kodeksi äli de şiki. Otandıq käsipkerler bağağa qosılğan salıqtı tauarların satıp bolğan kezde ğana tölese eken deymin. Bir ayda töleu degen - aqılğa qonımsız dünie. Salıq töleu merzimin jartı nemese bir jılğa wzartsa, qwba-qwp bolar edi. Salıq kodeksinde mwnday talap qarastırılmağan eken. Otandıq biznes ökili retinde zañnamağa osınday özgeris engenin qalaymın. Äytpese, biz sekildi  käsipkerler saudanı qalay da jandandıra almaydı. Bir ğana tüyitkil bizdiñ qolımızdı baylap otır. Özge elden jetkizgen tauarımızdı satayıq. Keyin tapqan tabısımızdan qajetti salıqtı töleymiz. Bar bolğanı osı.

- Memleket mwnday qadamğa bara aladı dep oylaysız ba? Jalpı, otandıq käsipkerlerdiñ mwñ-mwqtajı jii eskerile me?

- Osığan deyin bilik ökilderine bazına aytıp körgenim joq. Biraq bwl mäselede ündemey otıra beruge bolmas. Äuelde aytqanımday, bağağa qosılğan salıqtı töleu merzimin jartı nemese bir jılğa wzartsa - käsipker alğan tauarın satıp ta, odan tabıs tauıp ta ülgeretin edi. Osıdan keyin, memlekettik qazınağa tiisti salığın qwyar edi. Estuimşe, biıl küşine engen salıq kodeksine äli de tolıqtırular engiziledi eken. Şaması, birinşi şildege deyin käsiperlerdiñ wsınıstarı eskeriledi. Men aytqan osı mäselege jauaptı ministrlik nazar audarsa, sonı elep-eskerse - alğıstan basqa aytarım joq edi...

Bizdiñ el Euraziyalıq ekonomikalıq odaqqa, Kedendik odaqqa müşe. Memleketaralıq bwl kelisim - eñ birinşi, saudanı damıtu üşin jasalğan dep oylaymın. Sondıqtan otandıq käsipkerler osı Odaq negizinde jasalğan şarttardan opıq jemese eken, kerisinşe otandıq biznesti ilgeriletuge özderiniñ ülesterin qossa eken deymin. Sol sebepti, Qazaqstan tarapı bizdiñ biznesmenderdiñ müddesin oylasa jaqsı bolar edi.

- Äñgimeñizge raqmet!                                     

 “The Qazaq Times”